انجیر و خواص معجزه آسا

قسمت‌های قابل استفاده گیاه:

از زمان قدیم، قسمت‌های مختلف درخت انجیر از جمله میوه، شیره و برگ برای اهداف مختلف درمانی مورد استفاده قرار می‌گرفته است.

در طب سنتی از ریشه انجیر برای درمان بیماری‌هایی نظیـر عفونتهای قارچی استفاده می‌شده است همچنین خواص ضدسرطانی این قسمت از انجیر نیز به اثبات رسیده است.

برگ‌های درخت انجیر دارای خاصیت ضـدمیکروبی اسـت و می‌توان از آن به‌عنوان یک عامل ضدمیکروبی طبیعی یاد کرد.

شیره حاصل از درخت انجیر نیز خواص ضدسرطانی فراوانی دارد. این شیره دارای میزان بالایی از ترکیبات پلی‌فنلی اسـت که منبع ارزشمندی از آنتی‌اکسیدانها است و به پیشگیری از بروز انواع بیماری‌های مزمن و سرطان‌ها کمک می‌کند. شیره انجیر همچنین دارای خاصیت دفـع کـرم و کـرم‌کشـی نیـز هست و شیره درخت انجیر برای درمان زگیل مؤثر است.

ساقه درخت انجیر نیز دارای خواص ضدعفونی‌کنندگی و ضــد کرم اســت و عصــاره ســاقه آن بــرای درمان بیماری‌های پوستی مختلف، زخم و دیابـت اسـتفاده می‌شـود.

ترکیبات انجیر:

هر 100 گرم انجیر حدود 74 کیلوکالری انرژی، 19 گرم کربوهیدرات، حدود سه گرم فیبر، 16 گرم قند، 79 گرم آب و مقادیر کمی از پروتئین است؛ این میوه همچنین دارای ویتامین‌ها و مواد معدنی مختلفی است.

انواع انجیر:

بیش از 700 گونه انجیر در جهان شناخته شده‌اند اما متداول‌ترین انواع آن، انجیر با گوشت سبز و انجیر سیاه است.

خواص انجیر برای سلامتی انسان:

به‌دلیل خواص و فواید بی‌شمار انجیر برای سلامتی انسان، در طب سنتی و طب نوین، تأکید فراوانی بر مصرف این میوه شده است.

خواص انجیر برای پیشگیری از بیماری‌های قلبی:

از مهمترین دلایل بروز بیماری‌های قلبی، مصرف مواد غذایی با کلسترول و تری‌گلیسیرید بالاست؛ انجیر به‌واسطه وجود موادی به‌نام فلاونوئیدها از بروز بیماری‌های قلبی جلوگیری می‌کند. با انجام آزمایش روی موش‌های آزمایشگاهی و جوجه مشخص شده است که مصرف انجیر باعث کاهش میزان کلسترول خون و بیماری‌های عروقی مانند تصلّب شرایین می‌شود.

در مطالعه‌ای در سال 2014 روی تأثیر عصاره برگ انجیر به‌روی موشهای چاق گزارش شد که استفاده از این عصاره موجب بهبود پروفایل چربی و کاهش عوامل خطرساز چربی در این موش‌ها می‌شود.

انجیر برای پیشگیری از سکته‌های مغزی و قلبی؛

انجیر موجب کاهش سطح تری‌گلیسیرید و لیپیدهای موجود در خون می‌شود همچنین این میوه به‌دلیل دارا بودن فیبر زیاد، میزان رسوب کلسترول در دیواره رگ‌ها و خطر بروز سکته‌های قلبی و مغزی را کاهش می‌‌دهد.

خواص انجیر برای سلامت دستگاه گوارش:

بیش از 20 درصد افراد در جهان به بیماری‌های مزمن دستگاه گوارش و به‌خصوص یبوست مبتلا هستند. یبوست زمینه بروز بسیاری از بیماری‌های دستگاه گوارش نظیر سرطان روده بزرگ را فراهم می‌کند. محققین در مطالعاتی که اثر انجیر را روی حرکات دستگاه گوارش حیوانات آزمایشگاهی بررسی کرده‌اند، نشان داده‌اند که انجیر باعث افزایش این حرکات می‌شود و میوه‌ای ملین است. فیبرهای غیرقابل حل یک لایه محافظتی را روی مخاط روده کوچک و بزرگ ایجاد می‌کنند و بدین ترتیب مانع از آسیبهای مکانیکی ناشی از مدفوع به مخاط روده می‌شوند.

انجیر ضد سرطان و زخم معده:

این میوه به‌دلیل وجود ترکیبات فنلی از بروز زخم معده که توسط باکتری هلیکوباکتر پیلوری ایجاد می‌شود نیز جلوگیری می‌کند؛ با توجه به وجود آنتی‌اکسیدانهای فراوان در انجیر و تأثیر این مواد بر پیشگیری از انواع سرطان‌ها و همچنین نقش مهم زخم معده در افزایش خطر ابتلا به سرطان معده، انجیر یکی از میوه‌های بسیار مؤثر در پیشگیری از بروز این سرطان‌ است.

خواص ضدکرم انجیر:

همچنین آنزیم فیسین موجود در برگ درخت انجیر خاصیت ضدکرم دارد و باعث دفع کرمهایی نظیر آسکاریس می‌شود.

خواص انجیر برای کبد

محققین با مطالعه به‌روی موشهای نر بالغ مبتلا به بیماری کبد چرب دریافتند که مصرف خوراکی انجیر به‌مدت 16 هفته در این حیوانات، موجب تسکین این بیماری می‌شود که این اثر را از طریق بهبود سطح آنزیمهای شاخص سلامتی کبد اعمال می‌کند.

تأثیر انجیر بر پیشگیری از بروز بیماری‌های اعصاب:

انجیر منبع غنی از آنتی‌اکسیدانهای طبیعی از قبیل پلی‌فنل‌ها، اسیدهای آلی، ویتامین E ،کارتنوئیدها و اسیدآسکوربیک (ویتامین سی) است. امروزه مشخص شده است که این ترکیبات باعث مهار “‌استیل کولین استراز”ها می‌شوند که این آنزیم‌ها در بروز بیماری‌های عصبی مثل آلزایمر، جنون، عدم تعادل و میاستنی گراویس نقش دارند. این آنزیمها با اتصال به انتقال‌دهنده‌های عصبی باعث از بین رفتن حرکات طبیعی و ارادی افراد می‌شوند.

انجیر برای بهبود حافظه:

آسیب‌های اکسیداتیو در مغز نقش مهمی در تخریب شناخت دارند که به‌دلیل افزایش سن و یا بیماری‌های عصبی ایجاد می‌شود. مطالعات نشان داده است که غذاهای حاوی آنتی‌اکسیدان مانند انجیر باعث بهبود عملکرد مغز و شناخت در موش‌های صحرایی پیر می‌شوند و به همین دلیل این میوه می‌تواند نقش مهمی در افزایش حافظه داشته باشد.

انجیر برای کاهش استرس:

انجیر سبب بالا رفتن آستانه درد می‌شود و به‌عنوان آرامبخش و کاهنده میزان استرس و ترس توصیه می‌شود. ثابت شده است که عصاره “استونی” انجیر دارای اثرات آرامبخشی، شل‌کنندگی عضلات و ضداضطرابی است و می‌تواند به‌عنوان یک روش درمانی در بهبود بیخوابی، استرس، بیماری اسکیزوفرنی، میگرن و صرع مورداستفاده قرار گیرد.

خواص انجیر برای زنان باردار:

کلسیم موجود در انجیر با تحریک افزایش میزان ترشح موادی به‌نام “پروستاگلاندین‌ها” باعث افزایش میزان انقباضات رحم و تسهیل زایمان در خانم‌های باردار می‌شود. گزارش شده است عصاره آبی تهیه‌شده از برگ انجیر موجب تشدید انقباضات رحمی در موش صحرایی می‌شود و می‌توان از آن به‌عنوان یک عامل منقبض‌کننده طبیعی رحم در القای زایمان و درمان خونریزی بعد از زایمان استفاده کرد.

خواص ضدسرطانی انجیر:

سرطان از شایع‌ترین علل مرگ‌ومیر افراد در کشورهای پیشرفته است و کیفیت زندگی افراد مبتلا را به‌شدت تحت تأثیر منفی قرار می‌دهد. مطالعات اثرات ضدسرطانی انجیر را به اثبات رسانده است؛‌ این ویژگی انجیر نخستین بار در دهه 1940 موردبررسی قرار گرفت. در این تحقیقات نشان داده شد که مصرف انجیر از بروز سرطان کبد و کلیه در موشهای آزمایشگاهی جلوگیری می‌کند همچنین مصرف انجیر باعث کاهش میزان گسترش تومور در بدن، آسیب کمتر به DNA و افزایش میزان آنزیمهای ضدسرطان می‌شود.

به‌دلیل وجود آنتی‌اکسیدانهایی از قبیل ویتامین E ،C و همچنین بتاکاروتن، انجیر باعث کاهش میزان اکسیداسیون لیپوپروتئینها و به‌تبع آن کاهش خطر بروز سرطان می‌شود.

انجیر همچنین برای جلوگیری از سرطان پوست سودمند است؛‌ محققان در یک مطالعه گزارش کردند که عصاره به‌دست‌آمده از میوه و برگ انجیر از تکثیر سلول‌های سرطانی ملانومای پوست ممانعت می‌کند.

خواص انجیر برای سلامت پوست:

در سالهای اخیر ترکیبات فِنُلیک توجه دانشمندان را برای استفاده در محافظت از پوست در مقابل خشکی، اگزما، آکنه، مهار رادیکال‌های آزاد، اثر ضدالتهابی، ضدپیری و محافظتی پوستی به خود جلب کرده‌اند. به‌دلیل وجود مقادیر زیادی از این ترکیبات در انجیر، محققین با بررسی تأثیر استفاده از کرم حاوی عصاره انجیر به‌روی خصوصیات مختلف پوست دریافتند که در پی استفاده از فرمولاسیونهای تهیه‌شده از عصاره این میوه، میزان ملانین پوست، از دست دادن آب و چربی پوست به‌طور معنی‌داری کاهش و میزان رطوبت پوست افزایش می‌یابد و می‌توان از این کرم برای رفع آکنه، لک‌های پوستی و چین و چروک پوست استفاده کرد.

البته مزیت انجیر برای پوست تنها محدود به میوه آن نیست بلکه استفاده از شیره آن نیز برای پوست مفید است. شیره درخت انجیر دارای اثراتی مشابه برخی داروهاست که سبب می‌شود در درمان زگیل تسریع شود.

خواص انجیر برای دیابتی‌ها:

در بیماری دیابت و به‌خصوص دیابت نوع2 با اکسیداسیون چربی‌ها و تغییر سوخت‌وساز کربوهیدرات‌ها و پروتئین‌ها احتمال بروز سرطان‌های مختلف و بیماری‌های قلبی افزایش می‌یابد. استفاده بیش از حد از داروهای کاهنده قند خون و انسولین باعث ایجاد عوارض مختلف در بیماران می‌شود و به همین دلیل پزشکان امروزه به‌دنبال پیدا کردن داروهای گیاهی به‌عنوان جایگزین داروهای شیمیایی هستند.

انجیر یکی از میوه‌هایی است که مطالعات بسیاری به‌روی آن انجام شده است، برای مثال در مطالعه‌ای که روی موشهای آزمایشگاهی انجام شد، مشخص شده است که مصرف انجیر باعث کاهش میزان قند خون، تعدیل اسیدهای چرب و ویتامین E می‌شود و با مهار فعالیت آنزیم‌های دخیل در ایجاد بیماری دیابت (آلفا آمیلاز و بتا گلوکوزیداز) می‌تواند از بروز این بیماری پیشگیری کند همچنین بتاسیتواسترول دیگلوکوزید مهم‌ترین ماده موجود در انجیر است که باعث تحریک آزاد شدن هورمون انسولین از سلول‌های پانکراس می‌شود.

انجیر میوه‌ای تب‌بر:

در آزمایش‌هایی که به‌روی موشهای آزمایشگاهی انجام شده است مصرف انجیر در این حیوانات باعث کاهش تب می‌شود و حتی میزان کاهش تب بیشتر از زمانی است که از داروهای تب‌بر مانند “استامینوفن” استفاده می‌شود.

خواص ضدمیکروبی انجیر:

از انجیر برای درمان بسیاری از بیماری‌های باکتریایی، قارچی، ویروسی و انگلی استفاده می‌شود. مصرف این میوه میزان ابتلا به التهابات معده ـ روده‌ای را که با علائم تهوع، استفراغ، گرفتگی‌های شکمی، اسهال و در برخی از موارد اسهال خونی، تعرق، سردرد، سستی، تب و بیقراری همراه است و توسط باکتری‌های مختلفی از قبیل استافیلوکوکوس اورئوس، سالمونلا تیفی، سالمونلا پاراتیفی، شیگلا دیسانتری، اشریشیا کولای، باسیلوس سرئوس ایجاد می‌شود جلوگیری می‌کند همچنین مانع از رشد “سودوموناس آریژنوزا” می‌شود که این باکتری در انسان می‌تواند باعث عفونت دستگاه ادراری، دستگاه تنفسی، قرنیه و ایجاد زخم‌های پوستی شود. این عوارض بیشتر در افراد دارای نقص سیستم ایمنی نظیر افراد مبتلا به بیماری ایدز یا سرطان ایجاد می‌شود.

عصاره انجیر بر فعالیت بسیاری از میکروب‌ها تأثیر دارد که اثر ضدمیکروبی عصاره انجیر را می‌توان با میزان بالای فلاونووئیدها و تانن موجود آن مرتبط دانست.

اثرات ضدپیری انجیر:

انجیر به‌دلیل دارا بودن آنتی‌اکسیدان‌های فراوان باعث پیشگیری از پیری زودرس می‌شود. ویتامین سی موجود در این میوه باعث کمک به جوانسازی پوست و کاهش چین و چروک‌های پوستی می‌شود.

خواص انجیر برای فشار خون بالا

پتاسیم یکی از مواد معدنی ضروری برای کاهش فشار خون است؛ انجیر به‌دلیل دارا بودن فیبر بالا باعث کاهش رسوب کلسترول در دیواره رگ‌ها و پیشگیری از فشار خون می‌شود؛ همچنین محتوای بالای پتاسیم موجود در آن به کاهش فشار خون کمک می‌کند.

خواص انجیر برای استحکام استخوان‌ها:

“کلسیم” یک یون ضروری در حفظ سلامت استخوان‌هاست و باعث پیشگیری از پوکی استخوان می‌شود. یک عدد انجیر متوسط 17.5 میلی‌گرم کلسیم دارد که نزدیک به 5 درصد از نیاز روزانه بدن به کلسیم را تأمین می‌کند و می‌تواند به حفظ استحکام استخوان‌های بدن کمک کند. مصرف روزانه انجیر به‌همراه شیر می‌تواند معجونی عالی برای تقویت عملکرد استخوان‌های شما باشد.

انجیردرمانی برای کم‌خونی:

انجیر تازه حاوی آهن است که می‌تواند به درمان کم‌خونی ناشی از فقر آهن کمک کند. ویتامین سی موجود در انجیر باعث افزایش جذب آهن می‌شود همچنین منیزیم موجود در انجیر با بهبود عملکرد گلبول‌های قرمز خون باعث کمک به درمان کم‌خونی می‌شود.

خواص ضدالتهابی انجیر:

فلاونوئیدهای موجود در انجیر می‌تواند باعث کاهش التهاب شود و اثرات ضددردی اعمال کند.

خواص انجیر برای کاهش فشار خون:

فیبرها موادی هستند که با پر کردن حجم معده، باعث القای احساس سیری می‌شوند و در کاهش وزن مؤثرند. هر 100 گرم انجیر، حدود 10 گرم فیبر دارد که کمتر از نیمی از نیاز بدن انسان به فیبر را تأمین می‌کند بنابراین مصرف این میوه می‌تواند نقش مؤثری در کاهش وزن ایفا کند.

انجیر در قرآن کریم:

نام انجیر در قرآن در آیه اول سوره مبارکه تین آمده است که در این آیه خداوند به دو میوه انجیر و زیتون سوگند یاد می‌کند. «والتِّینِ والزَّیتُونِ: سوگند به انجیر و زیتون»

بعضی از مفسرین معتقدند که علت ذکر این میوه‌ها به‌دلیل خواص درمانی و غذایی فوق‌العاده زیادی است که در آنها وجود دارد و برخی دیگر نیز بیان کرده‌اند که منظور از آن دو شهری است که محل رویش این میوه‌هاست چرا که دو سرزمین دمشق و بیت‌المقدس محل قیام بسیاری از انبیاء و پیامبران بزرگ بوده است.

انجیر در روایات و احادیث:

حضرت محمد مصطفی نبی گرامی اسلام(ص) در خصوص خواص درمانی انجیر می‌فرماید: انجیر تازه و خشک بخورید چرا که بر قدرت آمیزش می‌افزاید، بواسیر را ریشه‌کن می‌کند و برای نقرس و سردی مزاج سودمند است.

حضرت امام امیرالمؤمنین علی‌بن ابی‌طالب(ع) می‌فرماید: “خوردن انجیر انسدادها را نرم می‌کند و برای بادهای قولنج سودمند است؛ در روز از آن فراوان بخورید و آن را در شب هم بخورید اما فراوان نه.”

همچنین در حدیثی از حضرت امام علی‌بن موسی الرضا(ع) درباره انجیر آمده است: انجیر بوی بد دهان را می‌برد، استخوان‌ها را استحکام می‌بخشد، درد را می‌برد و با وجود آن، دیگر دارویی نیاز نیست.

انجیر در طب سنتی:

تین یا انجیر، میوه درختی به همین نام است که دارای انواع برّى، بستانى و کوهى است. درخت انجیر با اندازه‌ای متوسط و برگ پهن است که وقتی آن را می‌شکنند از بیخ آن شیره‌ای برمی‌آید. میـوه آن به‌خلاف درخت‌های دیگر، هنوز گل نکرده می‌بندد.

طبع انجیر گرم است یا سرد؟

طبیعت انجیر، گرم و تر است؛ البته نـوع بیابانی آن (بـرّى)، گرمتر از بستانى و دارای رطوبت کمتر از آن اسـت.

اگر مزاج شما سرد و تر است، بهتر است انجیر خشک استفاده کنید تا بر تری مزاج شما افزوده نشود همچنین افراد با مزاج سرد و خشک بهتر است از انجیر تازه یا انجیر خشکی که در آب یا گلاب چند ساعتی خیس خورده باشد استفاده کنند؛ چون رطوبت بیشتر داشته برای لینت و رطوبت‌بخشی به مزاج بهتر است.

انجیر در کتاب قانون شیخ‌الرئیس ابوعلی سینا مایه آرامش، سبب تعریق، چاقی و در درمان سرفه و صرع مفید ذکر شده است. بقراط آن را در بیماری‌های التهابی و همچنین به‌عنوان ملین مفید دانسته و در افزایش عقل مؤثر شناخته است.

طبیبان قدیم ایرانی مصرف انجیر همراه با پسته و بادام را جهت تقویت حافظه و قدرت تفکر و تعقل سودمند دانسته‌اند.

در یونان قدیم از این میوه برای درمان بیماری‌های کبد و طحال، ضد سرفه و تحریک افزایش ادرار استفاده می‌شد.

همچنین از انجیر خشک برای افراد مبتلا به بیماری دیابت استفاده می‌کردند. انجیر برای درمان تومورها و التهابات، گلودرد، و آفت دهان نیز کاربرد داشته است. از انجیر به‌همراه انبه برای شست‌وشوی زخم‌های ناشی از سوختگی استفاده می‌شده است.

از منظر طب سنتی انجیر برای درمان بیماری‌های تنفسی، زخم‌ها، بیماری‌های پوستی و حساسیت‌ها نیز سودمند است.

طبیبان طب سنتی میوه انجیر را برای درمان جذام، خستگی، خونریزی، سرفه، آسم و سایر بیماری‌های تنفسی، استفراغ، التهابات ریوی، اسهال، ضدکرم، ضدقارچ، مرض قند، زخم‌های پوستی، التهاب دهان، عفونت‌های قارچی پوست، سکسکه، تورم مفاصل، شکستگی استخوان، نقرس، التهابات غدد لنفاوی، روماتیسم، بیماری‌های قلبی، درد قفسه سینه، بیماری‌های مقاربتی، مارگزیدگی، دیابت، سنگهای ادراری، عفونت دستگاه ادراری، سرخک و آبله سودمند دانسته‌اند.

تداوم در تناول آن برای افرادی که به‌دلیل حرارت قلـب دچـار عصبانیت‌های زودرس می‌شوند مفید اسـت؛ خـوردن انجیـر بـا بـادام و پسته جهت تقویت و بهبـود بـدن‌هـاى ضعیف، توصـیه شده است.

مضرات مصرف زیاد انجیر:

مصرف بیش از حد انجیر مضر جگر و معده ضعیف است؛ به‌خصوص تر آن و خوردن زیاد آن نیز مضر دندان‌هاست.

مصلح انجیر:

بهتر است استفاده انجیر خشک، همراه با گـردو، انیسـون یا شربت ریواس باشد.

بهترین نوع انجیر کدام است؟

از منظر طب سنتی، بهترین نوع انجیر، شیرین شاداب آن است، سفید آن خاصیت غذایی بیشتر و سیاه آن خـواص دارویی بهتری دارد.

نسخه‌های خانگی با انجیر:

برای درمان بیماری‌های کبدی 10 گرم انجیر را به‌تنهایی یا همراه با یک گرم پودر فلفل هر روز به‌مدت 2 تا 3 هفته مصرف کنید.
برای افزایش وزن، روزانه به‌صورت ناشتا چند عدد انجیر را با یک فنجان عرق انیسون مصرف کنید.
یک انجیر را سوزانده و سوخته آن را با روغن زیتون ترکیب کنید؛ مالیدن این ترکیب روی دندان و لثه‌ها باعث سـفید کـردن دندان و تقویت لثه می‌شود.
اگر یک یا دو دانه انجیر خام را با گوشت‌های غلیظ مانند گوشت گاو و امثال آن بپزید و یـا در دیـگ حلـیم بیندازید، موجب پختن سریع گوشت‌هـای آن مـی‌شـود.
ضـماد شیره انجیر را با پیه بـرای قطع زگیـل، بواسـیر و میخچه مـورد استفاده قرار دهید.
تولید انجیر در جهان:

طبق گزارش سازمان جهانی خواروبار کشاورزی ملل متحد، میزان تولید سالانه انجیر بیش از یک میلیون و 56 هزار تُن بوده است و عمده کشورهای تولیدکننده انجیر در جهان ایران، آمریکا، ترکیه، یونان و اسپانیا هستند.

انتهای پیام/