به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری الگونیوز، در ماه محرم هئیت های عزاداری در کوچه و خیابان یاد آور رشادت های سالار شهیدان امام حسین (ع) و یارانش هستند. در این ماه تهیه و توزیع غذاهای نذری رواج دارد و مصرف غذای نذری در این ایام برای مردم ارزش معنوی بالایی دارد. چه خوب است غذا های نذری که در این ایام تهیه می شود درکنار عطر و طعم و مزه مطلوب به لحاظ تغذیه ای نیز ضامن سلامت مردم باشد.
امروزه اضافه وزن و چاقی از مشکلات شایع در کشور ما محسوب می شود. بدون شک مصرف غذاهای چرب و سرخ شده ، شور و پرنمک و یا خیلی شیرین یکی از علت های مهم دریافت کالری اضافی است که با عدم تحرک و یا تحرک بدنی ناکافی به توده ای از چربی تبدیل شده و در بدن ذخیره می شود. اضافه وزن و چاقی زمینه را برای ابتلا به دیابت، بیماریهای قلبی عروقی و سرطان ها فراهم می کند.
غذای نذری اگر دارای ویژگی های زیر باشد قطعا در کنار تبرک و ارزش معنوی آن حامی سلامت مردم نیز خواهد بود :
• از سرخ کردن زیاد سبزی خورشت که موجب از دست رفتن ویتامین ها و املاح آن می شود، خودداری کنید. تفت دادن اندک سبزی همراه با مقدار کم روغن مخصوص سرخ کردنی که دارای استاندارد های لازم می باشد، کافی است.
• به هیچ عنوان از روغن جامد در تهیه غذاهای نذری استفاده نکنید. روغن های جامد دارای مقادیر زیادی اسید های چرب اشباع و ترانس هستند که مصرف آن ها احتمال ابتلا به سرطان ها ، تنگی و گرفتگی عروق و سکته های قلبی را افزایش می دهد. استفاده از روغن مایع در ارجحیت است ولی اگر از روغن های نیمه جامد استفاده می کنید حتما از نوعی که میزان اسید چرب ترانس آن کمتر از 5 درصد باشد، استفاده کنید.
• از حداقل مقدار روغن در طبخ غذا استفاده کنید و حتما از روغن های مایع برای تهیه برنج و از روغن سرخ کردنی برای انواع خورشت ها استفاده کنید.
• در تهیه غذاهای نذری میزان نمک را به حداقل برسانید. غذاهای پرنمک عامل فشار خون بالا و بیمارهای های قلبی _ عروقی است که در حال حاضر مهم ترین علت مرگ و میر در کشور محسوب می شود.
• در تهیه شله زرد و حلوا، از حداقل مقدار شکر و روغن استفاده کنید.
• در تهیه انواع آش ها حداقل مقدار روغن و نمک بکار رود. اگر مایلید آش تهیه شده را تزئین کنید ، نعناع، پیاز و یا سیر داغ را با مقدار کمی روغن آماده کنید. اگر از کشک در تهیه آش استفاده می کنید باید حتما از نوع پاستوریزه و دارای استاندارد های لازم و پروانه ساخت از وزارت بهداشت باشد. توصیه می شود کشک را به مدت 5 تا 10 دقیقه جوشانده و بعد به آش اضافه کنید.
شربت ها را به صورت کم شیرین تهیه کنید. شربت های شیرین مقدار زیادی قند وارد بدن می کنند. در شرایطی که بیماری دیابت روند رو به گسترشی را در کشور مان طی می کند، لازم است مقدار مصرف قند و شکر در تهیه انواع شربت ها ، نوشیدنی ها و شیرینی ها به حداقل ممکن برسد غذا در اندازه مناسب و نه خیلی زیاد توزیع شود. بدین ترتیب می توان از پرخوری و دریافت کالری اضافی جلوگیری کرد.
غذای نظری را به وقتش بخورید:
باید دقت شود که هر فرد غذای خود را در موعد وعده‌های غذایی و فقط به هنگام گرسنگی میل کند و با توجه به اینکه در این ایام معمولا در هر وعده چند نوع غذا ارائه می‌شود، بهتر است افراد غذایی را انتخاب کنند که متناسب با مزاجشان است.
استفاده از چندین نوع غذا در یک وعده و پرخوری هرگز توصیه نمی‌شود. به یاد داشته باشید زمان صحیح مصرف نوشیدنی‌ها و میوه‌ها باید بین وعده‌های اصلی غذا می باشد. غذا را به‌صورت گرم در حالت نشسته و با آرامش، خوب بجوید و از تند خوردن و ایستاده خوردن غذا دوری کنید. همچنین یک پیاده روی مختصر و استراحت بعد از غذا نیز توصیه می‌شود.
مطابق با مزاج خود غذا میل کنید
گاهی اوقات دیده می‌شود که برای خوش رنگ یا خوش طعم‌تر شدن غذا از ادویه های تند به‌خصوص فلفل به مقدار زیاد استفاده می‌شود که برای گرم مزاجان و کسانی که آلرژی دارند، مضر است. توصیه بر این است که از مصرف غذاهایی با رنگ یا بوی تند پرهیز کنید.
به‌طور معمول گوشتی که در اغلب غذاهای نذری استفاده می‌شود گوشت گاو است که هضم آن سخت است. گوشت گاو از دیدگاه طب سنتی، خون را غلیظ می کند که برای افراد با مزاج دموی یا دچار سوء مزاج گرم و تر مضر است. به این افراد توصیه می‌شود که مصرف گوشت خورش را محدود کرده و از ترکیبات دیگر خورش استفاده کنند؛ ضمن اینکه افراد دچار اضافه وزن بهتر است برنج کمتری میل کنند.
ظروف مورد استفاده در هنگام تهیه نذری
روزگاری بود که هیئت های عزاداری انبارهای بزرگی برای نگهداری از لوازم توزیع نذری داشتند. امروزه به جای کاسه و بشقاب‌های ملامین ، ظروف یکبار مصرف مورد استفاده قرار می گیرند. سفره‌های یکبار مصرف از این سر هیئت تا سر دیگر آن پهن و لیوان و بشقاب و قاشق و چنگال یکبار مصرف بین مهمانان توزیع می‌شود. علاوه بر اثرات مخرب ظروف یکبار مصرف بر محیط زیست، استفاده از این وسایل نیز اصولی دارد که باید رعایت شود. توزیع‌کنندگان غذا در مساجد نباید روی سفره های غذا راه بروند و تا جایی که می‌توانند از ظروف یکبار مصرف استفاده نکنند و اگر مجبور به این کار شدند به نوع کاربرد ظرف توجه کنند. برخی از ظروف مناسب غذای داغ نیستند و فقط برای حمل غذای سردشده کاربرد دارند. در واقع برای مواد آشامیدنی و غذایی گرم باید ظروف مقاوم در برابر حرارت استفاده شود. ظروف بر پایه موادگیاهی، آلومینیومی و در آخر ظروف فومی که در برابر دمای 60 درجه مقاوم هستند، به ترتیب برای سرو مواد غذایی و آشامیدنی گرم مناسب هستند.
رعایت دائمی نکات بهداشتی در هنگام تهیه نذری
علاوه بر بهداشت فردی، بهداشت محیطی که در آن نذری پخته می‌شود نیز اهمیت دارد. به مساجد و هیئت‌های عزاداری همه ساله توصیه می‌شود که با رعایت نظافت، شست‌وشو و گندزدایی مستمر سرویس‌های بهداشتی و جمع آوری پسماند‌های تولید شده به‌صورت بهداشتی، مانع از ابتلای مردم به بیماری های مختلف شوند.
ویژگی های یک نذری سالم
در گذشته غذاهای نذری کمی با امروز متفاوت بودند. اگر از بزرگ تر ها بپرسید، می گویند که مردم آن زمان مثل حالا پلو نذر نمی کردند و بیشتر، غذاهایی مثل آش، آبگوشت، شله زرد و سمنو در ایام محرم خیرات می کردند. البته هر کدام از این غذاها مزایا و معایب خودشان را دارند و در مورد تهیه و طبخ و توزیع هر کدام می شود جزئیات متفاوتی را در نظر گرفت.
قیمه، رایج ترین غذای نذری
برلیانت بزرگمهر، مشاور تغذیه و رژیم درمانی و مسئول کمیته آموزش همگانی انجمن تغذیه ایران، درباره انواع غذاهای نذری رایج در ماه محرم می گوید: «غذاهای نذری که به طور معمول دراین ایام استفاده می شوند، خورش قیمه و قورمه سبزی، زرشک پلو با مرغ و آش هستند. اگر بخواهیم نگاهی به ترکیبات این غذاها بیندازیم، بهتر است از خورش قیمه شروع کنیم که در سال های اخیر رایج ترین غذای نذری بوده است. این خورش از مواد اولیه ای مثل لپه، پیاز، گوشت و سیب زمینی تشکیل شده که همراه با برنج مصرف می شود. لپه که جزو حبوبات است، برای سلامتی بسیار مفید است؛ چون حبوبات به طورکلی در کاهش چربی های نامطلوب خون تأثیر به سزایی دارند. ضمناً لپه مانند سایر حبوبات فیبر دارد که به سلامت انسان کمک می کند و در پیشگیری از یبوست رفع آن مؤثر است. گوشت قرمزی که در این خورش به کار می رود، منبع غنی پروتئین و مواد معدنی مثل آهن است. پس در مجموع، قیمه، خورش بسیار مفیدی است که ارزش غذایی بالایی هم دارد ولی در طبخ همین خورش اگر اصول تغذیه سالم رعایت نشود می تواند بخشی از ارزش غذایی اش را از دست بدهد».
یکی از مواردی که برلیانت بزرگمهر به آن اشاره می کند، روغنی است که برای پیاز داغ خورش یا برای سرخ کردن سیب زمینی آن به کار می رود: «باید توجه کرد که حتما از روغن های مخصوص سرخ کردن استفاده شود؛ در حالی که بیشتر هیئت ها از روغن نباتی یا همان روغن جامد استفاده می کنند که به دلیل بالا بودن اسیدهای چرب ترانس، یکی از بدترین مواد غذایی برای سلامت قلب و عروق است.» .
در هنگام تهیه قیمه در هیئت ها سیب زمینی به مقدار زیاد خلال و سرخ می شود. برای اینکه از مرحله پوست کندن تا سرخ کردن، سیب زمینی سیاه نشود آن را پوست می کنند و در آب قرار می دهند. سیب زمینی مقداری ویتامین c دارد که وقتی آن را در آب خیس می کنند، به خصوص وقتی به صورت خلال شده در آب می ریزند، این ویتامین c در آب حل می شود و بعد هم که آب را دور می ریزند از بین می رود. با این حساب، خیلی خوب است که به فاصله زمانی کمی قبل از سرخ کردن سیب زمینی، آن را بشوییم و خرد کنیم.
سبزی قورمه سبزی را زیاد سرخ نکنید
خورش قورمه سبزی غذای رایج دیگری است که در ایام محرم در هیئت های عزاداری طبخ و بین مردم توزیع می شود. این خورش یکی ازغذاهای محبوب ایرانی است و طرفداران زیادی هم دارد. خورش قورمه سبزی حاوی سبزی های مختلفی است که اگر به صورت تازه مصرف شوند ارزش تغذیه ای بسیار بالایی دارند. سبزی هایی مثل گشنیز و جعفری و تره و شنبلیله منابع ویتامین های A و C هستند که البته در فرآیند طبخ مقداری از این ویتامین ها را از دست می دهند ولی بازهم درصدی از ویتامین را حفظ می کنند. لوبیا هم از دسته خانواده حبوبات است و تقریباً همان ویژگی هایی را که برای لپه گفتیم دارد. ولی همین خورش خوش مزه و مفید می تواند تبدیل به یک غذای کم ارزش و حتی مضر شود، اگر آشپز بعضی از نکات بهداشتی و تغذیه ای را رعایت نکند؛ برای مثال اگر سبزی قورمه سبزی را زیاد سرخ کند که به هیچ وجه کار صحیحی نیست. البته از آنجا که متأسفانه ذائقه غذایی مردم ما به سمت غذاهای چرب و شور است، این سبزی ها را خیلی چرب و شور درست می کنند که هم ارزش غذایی سبزیجات را از بین می رود و هم به سلامت قلب و عروق لطمه می زند. از طرف دیگر، خیلی از آشپزها در دیگ خورش قورمه سبزی را باز می گذارند چون معتقدند بهتر جا می افتد و رنگش هم بهتر می شود. در حالی که این کار لطمه زیادی به خواص سبزیجات می زند، اکسیژن هوا به علاوه نور آفتاب توأم با حرارت بالا به ویتامین های موجود در سبزی آسیب می رساند.
اگر چه زیاده روی در مصرف گوشت قرمز مفید نیست ولی مصرف کمی گوشت قرمز بدون چربی در روز نیاز بدن به پروتئین را تأمین می کند، درحالی که متأسفانه در غذاهای نذری از آنجا که گوشت در حجم بالا طبخ می شود، چربی را خیلی خوب از گوشت جدا نمی کنند و در نتیجه، گوشت خورشتی معمولاً چربی زیادی دارد که این هم برای سلامت قلب و عروق مضر است.
انتهای پیام/
